وسواس یا OCD چیست؟
وسواس نوعی اختلال است که ذهن و رفتار فرد را طوری درگیر می کند که تمام امور روزانه او را تحت تاثیر قرار می دهد و از انجام کار های روزانه و رسیدگی به آن ها به طور نرمال جلوگیری می کند. ممکن است خیلی از ما به این حس دچار باشیم اما تا زمانی که سبب آسیب به زندگی روزمره ما نشود نمی توان گفت وسواس داریم.
وسواس نوعی اختلال روانی است که در آن افراد، افکار، احساسات، تصاویر یا احساساتی را ناخواسته و مکرر و در جواب، به رفتارها یا اعمال ذهنی و اجباری تجربه می‌کنند.
غالباً فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی یا OCD کاری اجباری را برای از بین بردن یا کاهش تأثیر وسواس به طور موقت انجام می دهد و انجام ندادن آن باعث بروز پریشانی می شود.

انواع وسواس
اختلال وسواس به دو صورت معمولا ظاهر می شود و عمل نکردن به آن سبب ایجاد اضطراب در فرد می شود. در ادامه به هر دو نوع این وسواس ها که عبارتند از وسواس فکری و وسواس عملی یا وسواس فکری عملی خواهیم پرداخت.
وسواس فکری
اختلال وسواس فکری مربوط به ذهن است و آن را تحت تاثیر می گذارد. این فکر مدام به سراغ فرد می آید و مانع از انجام کار های روزانه می گردد. برای اطلاعات بیشتر به صفحه درمان وسواس فکری مراجعه کنید.
در ادامه به انواع این وسواس ها خواهیم پرداخت:
وسواس به آلودگی
افراد نسبت به آلودگی خود و اطرافیان همیشه دچار نوعی نگرانی خاص هستند. این افراد پس از تماس با اشیا مختلف ذهنشان درگیر این موضوع می شود و آن ها را از انجام ادامه کار ها باز می دارد. این افراد به همین دلیل به طور مداوم در حال تمیز کردن و شستشوی دست و بدن خود هستند و اطرافیان را هم به این کار مجبور می کنند. این نوع اختلال وسواس امروزه با ظاهر شدن کرونا افزایش یافته و حتی افراد سالم هم به آن دچار شده اند.
وسواس آسیب زدن به دیگران
گاهی افراد هنگام صحبت دائما نگران اند که اطرافیان را از خود برنجانند یا نا خواسته توهین کنند و اگر در گروهی باشند و دعوا یا ناراحتی اتفاق بیافتد خود را مسئول می دانند.
وسواس جنسی
افراد با این نوع اختلال وسواس حتی هنگام برقراری رابطه با همسر خود دچار مشکل می شوند و مدام افکار وسواسی به ذهنشان خطور می کند.
وسواس مذهبی
بعضی افراد نسبت به موضوعات دینی بسیار نگران اند و دائما ترس دارند که شاید کاری که می کنند بر خلاف دین باشد. همچین افرادی به نوعی افراط در دین دچار هستند.
وسواس بیماری
در این افراد نگرانی بیمار بودن خود یا اطرافیان وجود دارد و وجود شرایطی مانند کرونا به این نگرانی ها دامن می زند.
وسواس کمال گریی
نوع اختلال وسواس سبب می شود فرد فقط به دنبال موفقیت باشد و با شکست به شدت نا امید شود و این نا امیدی گاهی باعث افسردگی در فرد شود.

وسواس عملی
اختلال وسواس عملی مربوط به کار هایی است که فرد خود را موظف به تکرار آن ها می داند و اگر تکرار نکند دچار نگرانی شدید می شود. برخی از نمونه های وسواس عملی عبارتند از:
وسواس تقارن
این وسواس مربوط به وسایل می باشد. فرد دائما در حال تغییر مکان وسایل بوده و همچنین گاهی بر روی صاف قرار داشتن وسایل دچار اختلال وسواس می شود. برای مثال اگر تابلویی روی دیوار کج نصب شود اصلا برای او قابل تحمل نخواهد بود.
وسواس نظم و ترتیب
افراد درگیر به این اختلال وسواس دائما در حال تمیز کردن و قرار دادن وسایل در جای مخصوص خود است و از نا مرتبی بیزار است و گاهی وی را عصبی می کند. این افراد ده تنها وسایل را می شویند بلکه خود نیز به تکرر در حال استحمام می باشند و حمام کردنشان طولانی می باشد.
وسواس وارسی کردن
این افراد بعد از هر کاری چند بار آن را چک می کنند برای مثال اگر برای سفر گاز یا آب را قطع کنند تا زمان رفتن چند بار آن را چک می کنند. این افراد به شدت استرسی هستند و از اتفاق افتادن حادثه هراس دارند.

علل ایجاد اختلال وسواس
اختلال وسواس می تواند یک اختلال عصبی باشد و تغییر و ناهنجاری در انتقال دهنده های عصبی عامل آن باشد.
    علل ژنتیکی. اختلال وسواس می تواند زمینه ارثی و خانوادگی داشته باشد.
    علل خود ایمنی. عفونت های استرپتوکوکی که می تواند با التهاب و اختلال در عملکرد سلول های عصبی مغز همراه باشد.
    علل رفتاری. اختلال وسواس می تواند با ترس همراه باشد و دوری از انجام برخی کارها به کمتر شدن ترس در آن ها کمک می کند. این ترس و استرس می تواند برخی مواقع مانند شروع یک کار جدید بیشتر شود.
در چنین  شرایطی، رفتار درمانی می تواند به رفع این ترس و استرس کمک کند.
    علل نورولوژیکی. تکنیک های تصویر برداری از مغز امکان مشاهده و بررسی نواحی مختلف مغز را فراهم کرده است. بر هم خودن تعادل مواد شیمیایی در مغز مانند سروتونین می تواند یکی از دلایل بروز اختلال سواس باشد.
    عوامل محیطی. عوامل استرس زای محیطی می توانند باعت تشدید اختلال وسواس شوند.

درمان اختلال وسواس
اختلال وسواس معمولاً با روان درمانی، تجویز دارو یا استفاده از هر دو به صورت همزمان درمان می‌شود. تحقیقات ثابت کرده است که درمان‌هایی که برای درمان OCD تجویز می‌شوند، شامل درمان شناختی رفتاری (CBT) است. این روش برای معالجه طیف وسیعی از اختلالات استفاده می شود و نوع خاصی از آن به نام (ERP) وجود دارد که در درمان اختلال وسواس بسیار موثر است.
در ERP، فرد مبتلا به OCD در ابتدا توسط یک درمانگر مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس در معرض افکار یا موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که باعث بروز اضطراب یا منجر به وسواس و اجبار می شود. به این ترتیب یاد می گیرد که درگیر اجباری‌های عادت نشود. این رویکرد با هدف کاهش تدریجی اضطراب ناشی از چنین افکار و برخوردهایی صورت می‌گیرد تا فرد بتواند علائم OCD را بهتر مدیریت کند.
داروهای موسوم به مهارکننده های بازگشت مجدد سروتونین (SRIs) و مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) نیز برای درمان OCD استفاده می شوند.
داروهای درمان اختلال وسواس فکری عملی شامل داروی ضد افسردگی قدیمی مثل کلوميپرامين و داروهای جدیدی همچون فلوکستین، فلووکسامین و سرترالین نیز هستند. SSRI با افزایش مقدار سروتونین انتقال دهنده عصبی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.این داروها ممکن است تا 12 هفته طول بکشد تا علائم را بهبود بخشند.

___________________________________________________________

مقالات دیگر