انکار (DENIAL) چیست؟
عبارت است از انکار و نفی واقعیت، رفتار، کردار و عامل اضطراب زا. عدم پذیرش واقعیت و رد رویدادها.
مثال: مادری پس از دریافت خبر کشته شدن پسرش در جنگ، مرگ پسرش را انکار کرده و باز بشقاب غذایش را سر میزغذاخوری می‌آورد و یا لباس‌هایش را مرتب می‌کند.
مثال: افراد مسن غالبا پیرشدن خود را انکار کرده و می‌گویند ما هنوز جوان هستیم.
مثال: معتادان همواره اعتیاد خود را انکار می‌کنند.
مثال: پسری که دوست دختری ندارد می‌گوید من به دخترها نیازی ندارم.‌
مثال: هنگامی که پزشک سرطان را در بیمارش تشخیص می‌دهد، بیمار آن را نادرست پنداشته و سراغ پزشک دیگری می‌رود.
وقتی مواجهه با مشکل و واقعیت بیرونی، بیش از حد تلخ و ناخوشایند باشد فرد ممکن است منکر وجود این واقعیات ناخوشایند شود.

انواع انکار در روانشناسی
فروید استدلال کرد که سه نوع انکار وجود دارد:
1. مکانیسم دفاعی انکار ساده
زمانی اتفاق می‌افتد که کسی اتفاق ناخوشایندی را انکار کند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به سرطان نهایی ممکن است مرگ خود را انکار کند.
2. مکانیسم دفاعی کم‌انگاری
زمانی اتفاق می‌افتد که شخص به یک واقعیت ناخوشایند اعتراف کند ولی در عین حال، جدی بودن آن را انکار کند. برای مثال فردی که در شرف طلاق است، ممکن است طلاق را به‌عنوان چیز مهمی کنار بگذارد. در اصل، فرد با گفتن «زیاد چیز مهمی نیست» این‌گونه برخورد می‌کند تا با آن قضیه کنار بیاید ولی دست‌کم گرفتن عواقب و اثرات آن موضوع، خود مشکل‌زا است.
3. مکانیسم دفاعی فرافکنی
زمانی اتفاق می‌افتد که شخص هم جدیت و هم واقعیت یک واقعیت ناخوشایند را بپذیرد؛ اما شخص دیگری را مقصر بداند. به عنوان مثال، بیمار سرطانی ممکن است اصرار داشته باشد که پزشک او مراقبت ناکافی ارائه می‌دهد و پزشک دیگری می‌تواند نتیجه‌ی متفاوتی را ارائه دهد.
چندین متخصص بهداشت روان مدل فروید را برای گنجاندن سایر اشکال انکار گسترش داده‌اند، از جمله:
4. مکانیسم دفاعی انکار انکار
انکار واقعیت ناخوشایند و اصرار بر عدم تجربه انکار؛ مثل وقتی که در جلسه روان‌درمانی، مراجع از این‌که انکار می‌کند بخواهد غافل باشد و در واقع کار خود را انکار کند.
5. مکانیسم دفاعی انکار چرخه
ناتوانی در تصدیق آنچه اتفاق می‌افتد. برای مثال، یک قربانی خشونت خانگی ممکن است انکار کند که همسرش قبلاً رفتاری انجام داده است که منجر به سوء استفاده شده است.
6. مکانیسم دفاعی انکار مسئولیت
عدم تشخیص مقصر بودن شخص در یک رویداد ناخوشایند ناشی از آن شخص. به عنوان مثال، راننده‌ای که به دیگری ضربه زده و مجروح کرده، ممکن است تأثیر تصادف را انکار کند، مسئولیت خود را انکار کند یا حتی اعمال خود را توجیه کند.
مکانیسم دفاعی انکار به ما کمک می‌کند انسجام خود را در برابر موضوعات دردناک و سخت حفظ کنیم. گاهی به مرور زمان و با افزایش ظرفیت‌مان انکارهایمان کمرنگ می‌شوند اما گاهی به قوت خود باقی می‌مانند. انکار می‌تواند به خود ما و به روابطمان آسیب بزند. بالا بردن ظرفیت روان‌مان و دیدن واقعیت‌های زندگی‌مان کمک می‌کند زندگی سازگارانه‌تری داشته باشیم و کمتر آسیب ببینیم.

ارتباط واکنش دفاعی انکار با سرکوب
انکار و سرکوب دو مکانیسم دفاعی ابتدایی و رایج در میان همه افراد هستند. از نظر روانکاوان این مکانیسم‌های دفاعی بیش از همه با یکدیگر در ارتباط هستند و حتی گاهی اوقات به سختی می‌توان واکنش‌های مربوط به هرکدام از آن‌ها را از یکدیگر تمیز داد چرا که در مکانیسم سرکوب فرد سعی می‌کند از فکر کردن و مواجهه با رویداد ناخوشایند دوری کند و در انکار نیز با نپذیرفتن واقعیت‌های موجود سعی در اجتناب از آن‌ها دارد. به همین خاطر سرکوب و انکار تا حد زیادی شبیه به هم هستند و می‌توان گفت در بسیاری از موارد هم زمان با یکدیگر اتفاق می‌افتند

مراحل انکار در کودکی، از دیدگاه آنا فروید
مکانیزم دفاعی انکار یکی از روش های برخورد اولیه‌ی نوزاد در مهار تجارب ناخوشایند است. ابتدا انکار از طریق رویا پردازی وارد عمل می‌شود. کودک به کمک خیالی ساختن واقعیت، آن را انکار می‌کند. سپس کودک به کمک گفتار و اعمال، دست به انکار می‌زند. کودک از این طریق، رویداد ناخوشایند عاطفی که برایش اتفاق افتاده است را انکار می‌کند و هدفش اجتناب از احساس گناه است. در پایان با در خود خزیدن و پناه بردن به درون، از خود در برابر تهدید ها و خطر های بیرونی حفاظت می‌کند.

انکار در بزرگسالی
آنا فروید، انکار را راهی برای نادیده گرفتن واقعیت معرفی کرد. او چهار راه را برای انکار واقعیت نام برد:
• انکار به تنهایی:‌ گفتن اینکه چیزی در حقیقت و واقعیت وجود ندارد.
• انکار از طریق خیال پردازی:‌ توجه به خیال به جای واقعیت وقیقت
• انکار با کلمات:‌ توجه به کلمات بجای حقیقت و واقعیت. برای مثال، فرد دائما از همسرش کتک می خورد اما واقعیت کتک خوردن را نادیده می‌گیرد و کلمات و صحبت های او را که قول داده است دیگر این کار را نکند، می‌پذیرد.
• انکار در عمل:‌ عمل و کار به گونه‌ای که انگار فلان چیز در حقیقا وجود ندارد. برای مثال، رابطه‌ای پایان، اما شخص واقعیت و حقیقیت تمام شدن رابطه را نمی‌پذیرد بلکه در کوشش است با انجام کارهای مختلف رابطه را احیا کند.

نحوه ابراز مکانیزم انکار
از دیدگاه روانشناسانی نظیر آنا فروید (دختر زیگموند فروید) مکانیزم دفاعی انکار می‌تواند به 4 شکل و راه خود را بروز دهد. در راه اول فرد به انکار واقعیت دست می‌زند یعنی آنچه در حقیقت و واقعیت رخ داده را انکار می‌کند و به شکلی رفتار می‌نماید که انگار اصلا آن‌ها را ندیده است. در راه دوم فرد برای فرار کردن از آنچه در دنیای واقعی وجود دارد به دنیای خیال پردازی می‌آورد و با خیال پردازی سعی می‌کند حقیقت های دلخواه خود را بیافریند. در راه بعدی شخص به جای توجه به اتفاق ها تنها به کلمات توجه می‌کند.
مثلا امکان دارد زنی با شواهد مختلف ببیند که شوهرش به او خیانت کرده است اما تنها به گفته‌های او در مورد وفاداری توجه کند و تمامی مدارک واضح و مبیّن را انکار نماید. در راه آخر که به آن انکار در عمل می‌گویند شخص تلاش میکند انجام اعمالی متضاد، حقیقت موجود را نادیده گرفته و به هر شکلی آن را تغییر دهد حتی اگر هیچ روش و راهی برای تغییر آن وجود نداشته باشد.

انکار مفید است یا مضر؟
در مواقع ضروری، مکانیزم دفاعی انکار خطر می‌تواند برای ما سودمند باشد. این مکانیزم به صورت کم شدت می‌تواند ما را آماده‌ی پذیرش اتفاقی دردناک کند. حتی امکان دارد به ما کمک کند تا اقدامات منطقی و واقع بینانه‌ای را انجام دهیم. اما در صورت و شمایل شدید آن، امکان دارد ارتباطمان با حقیقت قطع شود و به انکار چنگ زنیم و آن را به جای واقعیت قبول کنیم.
به بیانی، اگر انکار را روی یک طیف در نظر بگیریم، از یک مقاومت عادی در برابر امتناع از تأیید و یا تصدیق حادثه که رخ داده یا در حال اتفاق افتادن است تا انکار سایکوتیک (قطع ارتباط با واقعیت)‌، می توان آن را در نظر گرفت. انکار ما را آماده می‌کند تا با حقیقتی دردناک کنار بیاییم و بتوانیم یک چیز را که از پذیرش آن عاجزیم بپذیریم. اما گاهی افراد به انکار کردن حقیقت ادامه می‌دهند و رابطه شان با واقعیت قطع می‌شود، چون مواجه شدن با حقیقت برایشان بسیار دردناک است.

انکار چگونه بر انتخاب های شما تاثیر منفی می گذارد؟
زمانی که از انکار به عنوان یک مکانیزم دفاعی استفاده می کنیم، به آسانی می تواند به راهی برای دروغ گفتن به خودمان در مورد حقیقت های مجموعه ای از شرایط یا تجربیات ما تبدیل شود.در صورتی که امکان دارد درحال حاضر ساده تر به نظر برسد.
حقیقت این است که می تواند برای انکار واقعیت مضر باشد و باعث ایجاد رفتارهای ناهنجار و روابط ناسالم در ما شود. با این وجود، انکار می تواند گزینه ای سالم برای حفاظت از خودمان در طول وضعیت سخت باشد
مکانیزم انکار تنها وقتی می تواند مضر باشد که باعث شود شما دراعمال نا سالم دخالت کنید یا به یک وضعیت یا رابطه بد اجازه ادامه یافتن دهید.با عرض تاسف، اغلب ما تا زمانی که اوضاع خارج از کنترل نشده باشد، متوجه نمی شویم که در صورتی از انکار قرار داریم.چنان چه بارها و بارها خود را در مواجه با انواع یکسانی از شرایط بد بیابیم، شانس خوبی وجود دارد که به نوعی در حالتی از انکار باشیم بنابراین، در طول زمان، می توانیم خودمان را در مقابله با انواع متفاوتی از رابطه های بد یا انتخاب هایی که ما را در وضعیت بدی قرار می دهند پیدا کنیم. مکانیزم دفاعی انکار ما را از پذیرفتن مسئولیت انتخابات خود هم منع می کند و ما را در سرزنش کردن دیگران به دلیل انتخاب های بد مکرر آن ها آزاد می گذارد با این حال، می تواند به جایی برسد که ما چیز سالم تری برای خود می خواهیم و این به معنی صادق شدن افکار، احساسات، اعمال و انتخاب های ما است.

_________________________________________________________

مقالات دیگر