رویا یا خواب دیدن چیست؟
رویا ( خواب دیدن) شامل عکس ها ، افکار و حس و حال هایی هستند که یک نفر در طول خواب آن را تجربه می کند. بعضی وقت ها این خواب ها آنقدر طبیعی و واقعی هستند که گویی ما داریم در آن دنیا زندگی می کنیم ، نفس می کشیم و قدم می زنیم.
فروید بر این باور بود که خواب دیدن درگاهی برای سفر به ضمیر ناخودآگاه انسان است و پنجره ای از افق احساسات و عواطف سرکوب شده آدمیست.
در جهان روانشناسی و روان پزشکی فرضیه و نظریه های بسیاری راجع به خواب دیدن مطرح شده است که می خواهیم در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره کنیم.
    تئوری روانکاوی : رویا جانشین و جایگزین خواسته های ناخودآگاه و فکر و خیال ماست.
    تئوری عصبی: فعال شدن رشته های عصبی مغز برای برقراری ارتباط بین امروز و فردا ( به بیان دیگر ذهن و مغز را آماده روز بعد می کند.
    تئوری مدل کامپیوتری: مغز شروع به تصویر سازی دوباره و بازسازی داده های ذخیره شده در طی روز می باشد و به نوعی اهم و مهم را بررسی می کند ، برخی را حذف و برخی را حفظ می کند.
با همه این تفاسیر هنوز به علت اصلی و دقیق خواب دیدن نرسیده ایم. اما خودمان با کمی تامل متوجه می شویم کسانی که مشغولیت ذهنی فراوانی دارند یا دغدغه بیشماری دارند بیشتر خواب می بینند

تعریف و مقایسه خواب، رویا و کابوس
در تعریف خواب می توان گفت مولفه ای است که به شکل پردازش حافظه اموری مانند یادگیری و حافظه کوتاه مدت را به حافظه بلندمدت منتقل و ذخیره می کند. گاهی نیز از آن به عنوان عاملی برای ایجاد تعادل روانشناختی و عاطفی یا می شود. چرا که در خواب تکانه های الکتریکی و تغییرات بیوشیمیایی توسط مغز پاسخ داده می شود. این تعریف اگرچه تنوع و پراکندگی زیادی دارد اما حقیقت کلی این است که نمی توان تعریف منحصر و ساده برای فرایند خواب ارائه کرد.
رویا نوعی از خواب هایی است که احساس خوبی به فرد می دهد و آنقدر طبیعی و واقعی است که در زمان دیدن آن نمی توان غیر واقعی بودن آن را احساس کرد. در این شرایط فرد احساس میکند چیزی که می بیند واقعی است.
کابوس نیز فرایندی است که به دلایل مختلفی مانند افسردگی در فرد بروز می کند و باعث آشفتگی او در زمان خواب می شود و نمی توانند خواب راحت را تجربه کنند. دیدن خواب های توام با استرس و ترس را کابوس می نامند که منجر به بیدار شدن همراه با استرس می شود.

علت خواب دیدن زیاد چیست؟
پردازش ذهن
یکی از روش هایی که ذهن شما احساسات را پردازش می کند، به واسطه خواب دیدن است. این موضوع در مورد احساسات شدیدتر بسیار بیشتر است به همین خاطر طبیعی است اگر زمانی که تحت استرس هستید و یا از موضوعی عمیقا ناراحت هستید، کابوس ببینید.
حتی به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، رویاهای شما با از بین رفتن استرس و یا فشارهای عصبی در زندگی تان به دلیل موضوعات مختلفی که فکرتان را درگیر کرده اند از بین رفته و یا حتی بسیار کمرنگ می شوند. باید بدانید که خواب هایی که می بینید، اغلب بازتابی از ضمیر ناخودآگاه شما هستند و از این رو اضطراب نقش بسیار مهمی در رویاهای آزاردهنده ای که می بینید، دارد.
اضطراب شدید
نگرانی های شما از موضوعات مختلفی که خارج از کنترل شما هستند، می تواند عاملی برای خواب دیدن‌های زیاد باشد. این اعتقاد وجود دارد که اگر شما فردی بیکار باشید که زمان بیشتری برای تامل در مورد هر آنچه در اطرافتان رخ می دهد، داشته باشید، بدون شک تحت تاثیر افکار بسیار زیاد، خواب های بیشتری نسبت به سایر افرادی که شاغل هستند و ذهن پرمشغله ای دارند، می بینید.
بنابراین فراموش نکنید گاهی فکر آزاد و رها می تواند عامل اصلی خواب دیدن زیاد شما باشد.
بی خوابی و یا بدخوابی
هر چه زمان خوابیدن شما کمتر باشد، خواب دیدن های شما زیادتر و شدیدتر می شود.
مصرف الکل
مصرف الکل می تواند کیفیت خواب شما در مرحله رم را کاملا به هم ریخته و همین موجب خواهد شد تا زیاد خواب بینید. در این شرایط خواب های غیرمعمول و پیچیده بیشتر به سراغ شما می آیند.
مصرف مواد مخدر
استفاده از برخی مواد مخدر مانند ماری جوانا، کوکائین، کتامین می تواند بر روند و میزان رویادیدن شما تاثیر گذاشته و موجب دیدن خواب های خوشایند و حتی ناخوشایندی شود.
حتی اگر شما قصد ترک و کنار گذاشتن مواد را داشته باشید، رویاهایی را خواهید دید که در آنها در حال استعمال مواد مخدر هستید. امری که به اعتقاد کارشناسان به دلیل تاثیراتی است که مصرف مواد روی مغز شما گذاشته است.
مصرف داروها
تمامی داروها دارای عوارض جانبی بالقوه ای روی مغز و روان افراد هستند. برای برخی از افراد این عوارض جانبی می تواند شامل دیدن رویاهای بد و خوب باشد.
داروهای ضد افسردگی، تنظیم کننده فشار خون، داروهایی که برای بیماری پارکینسون تجویز می شوند، همگی میزان رویا دیدن های شما را به شدت افزایش می دهند.
استرس
استرس و تمامی رویدادهای آسیب زای دیگر می تواند یکی از علت های اصلی در دیدن رویاهای زیاد شما در هنگام خواب باشد. به اعتقاد محققان این موضوع به خاطر نقشی است که رویا در حافظه و پردازش احساسات شما بازی می کند.
در این رابطه گفته می شود، اگر شما جز افرادی هستید که اختلال پس از سانحه خاصی را تجربه می کنید، احتمال دیدن رویاهای بد و ناراحت کننده در خوابتان بیشتر است.
بارداری
اگر باردار هستید و خواب های زیادی می بینید، اصلا نگران نباشید، این موضوع کاملا طبیعی است. گاهی اوقات استرس آماده شدن برای زایمان و به دنیا آوردن فرزند می تواند به افزایش روندِ خواب دیدن های شما کمک کند و در این زمینه نوسانات هورمونی بسیار تاثیرگذار هستند.
نارکولپسی
نارکولپسی یا حمله خواب، یک اختلال پزشکی بسیار شدید مربوط به خواب شما است که مرز بین خواب و بیداری را از بین می برد. افراد مبتلا به این بیماری در طی روز احساس خواب آلودگی و خستگی شدیدی دارند. این افراد حتی در زمانی که در حال چرت زدن هستند، هم خواب های کاملا واضحی می بینند و تجربه شان از دیدن رویاهای تلخ و شیرین بسیار بیشتر از دیگر افراد است.

خواب دیدن چه تاثیری بر زندگی ما در هنگام بیداری دارد؟
خواب دیدن جنبه ای جهانی و ماندگار از انسان بودن است (هرچند که به انسان محدود نمی شود ، زیرا حیوانات نیز خواب می بینند).
خواب دیدن کاری است که ما از زمان جوانی تا پیری انجام می دهیم. آیا رؤیاها فراتر از یک شب به هم ریختن ذهن اند؟ آیا راه هایی وجود دارد که رویاها بتوانند به ما کمک کنند زندگی بهتری داشته باشیم؟ یک نگاه قدیمی به رویاها به عنوان یک دریچه برای خلاقیت وجود دارد – و مطالعه علمی نیز ممکن است به این باور مقادیری اعتبار بخشد.
شواهد نشان می دهد که رویاها ممکن است به عملکرد روزانه ما کمک کنند، به خصوص که مربوط به خلاقیت و حل مسئله است.
هر دو شواهد از افراد خلاق و تحقیقات علمی معاصر نشان می دهد که رویاها منظر خلاقیت برای ذهن اند. یک مطالعه بر روی خواب های موسیقیدانان نشان داد که نه تنها آنها مرتباً رویای موسیقی می‌بینند، بلکه تقریبا نیمی از موسیقی‌ای که از رویا های خود به خاطر می آورند برای آنها ناآشنا و جدید بوده است و این نشانگر این موضوع است که آهنگسازی در رویاها امکان‌پذیر است.
Paul McCartney از گروه Beatles آهنگ معروف خود به نام Yesterday را در خواب دیده است. سایر هنرمندان، از شاعر William Blake  گرفته تا فیلمساز William Blake، ادعا کرده اند که که به رویا هایی برای الهام و خلاقیت خلاق تکیه کرده اند. Jack Nicklaus ، گلف باز، بعد از سازماندهی مشکل خود در خواب، نوسان گلف خود را حل کرد.
تحقیقات اخیر نقش رویا را در حل مسئله با استفاده از گروهی از کسانی که رویاهای شفاف می‌بینند بررسی کرده است. آن‌ها دریافتند که این افراد می توانند از رویاهای خود به طور مؤثر برای حل مشکلات خلاقانه استفاده کنند (در رابطه با موضوع مورد مطالعه، مشکل طراحی یک فن بیان بود که توسط محققان هدایت شده بود).
مطالعاتی مانند این نشان می‌دهد که رویاها ممکن است قلمرو حاصل‌خیزی برای تأثیرگذاری و تقویت قاب بیداری ذهن ما باشد.

دلایل کابوس دیدن
کابوس و خواب دیدن برای هرکسی ممکن است پیش بیاید اما اگر بیش از حد تکرار شود یا ویژگی خاصی داشته باشد باید بررسی کرد و عوامل ، عوراض و راهکارهای رفع آن را بدانیم.
استفاده برخی از داروهای افسردگی و داروهای مربوط به فشار خون می تواند موجب بروز کابوس ها و خواب دیدن شبانه شود. پس کابوس هایی که ما را دچار اختلال می کند می تواند به یکی از عوامل زیر مربوط باشد:
    اختلال خواب
    موقعیت سخت پزشکی
    مصرف داروهای خاص
    مصرف مواد مخدر
    افسردگی ، اضطراب و اختلال های روانی

چه میزان خواب دیدن زیاد (کابوس) طبیعی است؟
کودکان
کابوس دیدن در سن کودکان به خصوص در سن بین 3 الی 6 سال بسیار وجود دارد و به نوعی پیک خواب دیدن کودکان در این سن است.
حدود نیمی از کودکان کابوس های شبانه ای دارند که در پی آن والدین آن ها نیز از خواب بیدار می شوند. اوج کابئس دیدن در کودکان سن 10 سالگی می باشد اما ممکن در در مواردی تا نوجوانی و سنین بالاتر هم  ادامه پیدا کند.
بزرگسالان
در این مورد آمار خیلی دقیق نیست اما حدود 55 الی 80 درصد بزرگسالان گفته اند مه گاها خواب می بینند.نکته اینجاست هرچه پا به سن می زاریم معمولا کابوس ها کمتر می شوند اما این موضوع  جامع نیست.

آیا من اختلال خواب دیدن زیاد یا کابوس دارم؟
سوالاتی در ادامه مطرح می شود که پاسخ ما به آن ها این مسئله را واضح و روشن می کند.
    شبانه در میانه رویا از خواب می پرید؟
    وقتی از خواب بیدار می شوم هوشیارید یا در یک شرایط نیمه هوشیارید؟
    از خواب پریدن من همراه با واکنش های کلامی و فیزیکی است؟
    چیزی از خواب یا کابوس را به یاد میاورید؟
    از خوابیدن دوباره می ترسید؟
اگر پاسخ به این سوالات بله است باید سریعا به فکر درمان این اختلال در خود باشید و بهترین پیشنهاد من مراجعه به مشاور روانشناس است.

آیا زیاد خواب دیدن دارای درمان می باشد؟
اگر جزو کسانی هستید که زیاد خواب می بینید و این خواب ها شما را ازار می دهد، شاید به دنبال راهکارهای مختلفی برای آن باشید. اما خبر خوب این است که از موضوع از نظر روانشناسی درمان دارد و می توانید دیدن خواب زیاد را درمان کنید.
برای این که به درمان این موضوع بپردازید لازم است ابتدا به پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید تا علل و عوامل مختلفی که می تواند منجر به خواب دیدن شود را واکاوی و بررسی کند. در صورتی که مشکلاتی مانند استرس یا آپنه خواب نداشته باشید می توانید اقداماتی را برای بهبود کیفیت خود انجام دهید. این اقدامات شامل موارد زیر می شود:
    بررسی محیط خواب
    بررسی رختخواب و راحتی آن
    حذف کردن ملحفه یا هر وسیله خواب دیگر که فرسوده شده
    انتخاب یک تشک مناسب
    حذف صداهای اضافه مانند صدای ساعت یا خروپف دیگران
    استفاده از گوش گیر یا دستگاه های نویز کنسلر برای حذف صداهای اضافه از محیط
    اصلاح سبک زندگی مانند حذف نوشیدنی های الکلی، سیگار، کافئین و… قبل از خواب
    کنترل وزن، تنظیم ساعات خواب، بهبود کیفیت خوراکی، مصرف متعادل آب و نوشیدنی های سالم در طول روز
    انجام دادن مراقبه و مدیتیشن پیش از خواب

_________________________________________________________

مقالات دیگر