اعتماد به نفس چیست؟
تعریف اعتماد به نفس می‌تواند کمی مبهم باشد. از بسیاری جهات، اعتماد بنفس با عزت نفس همپوشانی دارد، عزت‌نفس می‌تواند به عنوان ارزیابی شما از خودتان تعریف شود، این‌که چقدر خودتان را دوست دارید، چقدر خود را تأیید می‌کنید یا برای خود ارزش قائل هستید.
برخی اعتماد به نفس را به عنوان احساس یک فرد در رابطه با شایستگی و توانایی درک‌شده‌ی خود برای رویارویی مؤثر با موقعیت‌های مختلفی مانند عملکرد، ظاهر، روابط عاشقانه و تعاملات اجتماعی تعریف کرده‌اند. به طور کلی اعتمادبه‌نفس را می‌توان شیوه‌ای از تفکر در نظر گرفت که درمورد توانایی‌های خود داریم.
تصور می‌شود که یک فرد دارای اعتماد به نفس می‌تواند با چالش‌های جدید روبه‌رو شود، از فرصت‌های جدید بهره گیرد و با چالش‌ها یا مشکلات کنار بیاید. آن‌ها می‌دانند که می‌توانند زندگی خود را اداره کنند و به احتمال بیش‌تری خودشکوفا هستند، اهدافی را دنبال می‌کنند و در عملی کردن آن‌ها موفق‌تر هستند. چرا که نه؟ آن‌ها معتقدند هر آنچه را که برای موفقیت لازم است در اختیار دارند. به همین دلیل است که اعتماد بنفس ویژگی ارزشمندی است و احتمالا اکثر ما می‌خواهیم آن را در خود پرورش دهیم.

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس چیست؟
اگرچه اعتماد به نفس می‌تواند با عزت‌نفس همپوشانی داشته باشد، اما همیشه این‌طور نیست. بگذارید در ادامه با ارائه‌ی نمونه‌ای برایتان توضیح دهیم تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس چیست. احتمالا شما هم فردی را می‌شناسید که با فهرست بلندبالایی از توانایی‌ها و دستاوردهایش زندگی می‌کند اما هنوز هم نسبت به خودش احساس بدی دارد. این به این دلیل است که پرورش اعتماد به نفس یا افکار مثبت در‌باره توانایی‌های‌مان، احتمالا آسان‌تر از پرورش عزت‌نفس است. و این بدان معناست که چگونه و با چه دیدی به خود می‌نگریم و خودمان را چه‌طور می‌بینیم.
احتمالا این خبر خوبی برای کسانی است که می‌خواهند اعتماد به نفس خود را افزایش دهند. شما می‌توانید ساده‌تر از چیزی که فکر می‌کنید به اعتماد به نفس بالاتر دست یابید، اما مهم است که در نظر داشته‌باشید که چرا می‌خواهید به اهداف خود برسید. اگر می‌خواهید جایزه ببرید، دوستان بیش‌تری داشته‌‌باشید و به موفقیت‌هایی دست پیدا کنید تا خودتان را متقاعد کنید که به اندازه‌ی کافی خوب هستید، به احتمال بیش‌تر هنوز آمادگی این را ندارید که درباره خودتان احساس خوبی داشته باشید.

اهمیت اعتماد به نفس
اعتماد به نفس، یکی از تاثیرگذارترین و در عین حال، حساس‌ترین فاکتورهای زندگی افراد به شمار می‌رود. بالا یا پایین بودن این ویژگی شخصیتی، رابطه مستقیمی با شکست‌ها و موفقیت‌های شما در زمینه‌های کاری، زندگی مشترک، ارتباط با اطرافیان، موقعیت‌های تحصیلی و ... دارد.
داشتن اعتماد به نفس، در موفقیت‌های کاری و شغلی شما، تاثیر گذار است. اگر به اندازه کافی به خود باور داشته باشید که بدون ترس و واهمه، مسئولیت‌های جدید را بپذیرید، مطمئنا راحت‌تر و بهتر می‌توانید در کار خود ترقی پیدا کنید.
در زندگی مشترک و ازدواج نیز داشتن اعتماد به نفس کافی، یک فاکتور مهم به شمار می‌رود. شما برای پیدا کردن یک همسر خوب و مناسب و تحت تاثیر قرار دادن او، نیاز دارید که به اندازه کافی، محکم، باصلابت و کامل به نظر برسید.
هرچقدر که بیشتر به خودتان باور داشته باشید، نوع ارتباطی که با دوستان و آشنایان دارید نیز به همان نسبت، بهتر می‌شود. بدون داشتن اعتماد به نفس مناسب، معمولا در جمع دوستان و نزدیکان، به فردی گوشه گیر تبدیل می‌شوید. این عامل سبب می‌شود تا دیگران، تمایل کمتری به برقراری ارتباط با شما داشته باشند.
به نظر می‌رسد که هیچ جنبه‌ای از زندگی خود را پیدا نمی‌کنید که اعتماد به نفس، بر روی آن تاثیر گذار نباشد.

انواع اعتماد به نفس
۱. اعتماد به نفس کاذب
همه ما این اعتماد به نفس کاذب را در اطراف خود دیده ایم و می شود آن را اعتماد به نفس خودمحورانه یا خودخواهی نامید. این سطح از خودستایی برای همه اطرافیان آن فرد، کمی تهوع‌آور است فردی با اعتماد بنفس کاذب اساساً فکر می کند که دنیا حول محور این شخص می چرخد، بنابراین وقتی همه چیز خوب پیش می رود، او مغرور است و وقتی همه چیز مطابق با میل خودش پیش نمی رود، تقصیر دیگران است.  این نوع اعتماد بنفس بی دلیل است زیرا آن شخص بدون دلیل فرض می کند که “من از شما بهتر هستم”.
اعتماد به نفس کاذب به معنای داشتن اعتماد بنفسی برای خود داشتن که بر اساس واقعیت نیست و ممکن است باعث شود که فرد بیشتر در معرض خطرات و مشکلات قرار گیرد. به عبارت دیگر، اعتماد به نفس کاذب می‌تواند باعث ایجاد احساس بی‌خطری و عدم آمادگی برای مواجهه با چالش‌های واقعی شود.
برخی از علائم اعتماد به نفس کاذب شامل اظهارات بزرگ‌نمایی و خودشناسی، مقایسه خود با دیگران، عدم توجه به نقاط ضعف خود، و انعطاف‌پذیری کم در مواجهه با نتایج نامطلوب است.
برای مقابله با اعتماد به نفس کاذب، اولین قدم این است که فرد به بررسی واقعیت‌ها و نقاط ضعف و قوت خود بپردازد و با ارزیابی دقیقی از خود، بتواند به ارزیابی درستی از وضعیت خود دست یابد. همچنین، باید تمرکز بر روی رشد و بهبود خود باشد و نه فقط برای نشان دادن خود به دیگران.
دومین قدم، تلاش برای یادگیری و توسعه مهارت‌ها و دانش لازم برای مواجهه با چالش‌های واقعی است. با به دست آوردن مهارت‌های لازم، فرد می‌تواند با اطمینان بیشتری به مواجهه با چالش‌های واقعی پرداخته و احساس موفقیت و پیشرفت کند که باعث افزایش اعتماد به نفس واقعی و درست می‌شود.
همچنین، در صورتی که فرد با اعتماد بنفس کاذب روبرو است، می‌تواند با مشاوره و کمک از متخصصین روانشناسی و مشاوره، به شناخت و درک بهتری از خود برسد و راهکارهای مناسبی برای افزایش اعتماد به نفس واقعی خود پیدا کند.
در کل، اعتماد بنفس کاذب ممکن است باعث شود که فرد در معرض خطرات و مشکلات بیشتری قرار گیرد، بنابراین، برای رسیدن به اعتماد به نفس واقعی و درست، باید به بررسی واقعیت‌ها و نقاط ضعف و قوت خود، تلاش برای یادگیری و توسعه مهارت‌ها و دانش لازم، و همچنین با کمک متخصصین روانشناسی و مشاوره، به شناخت و درک بهتری از خود برسیم. با ایجاد اعتماد به نفس واقعی، می‌توانیم بهترین نسخه از خودمان را برای مواجهه با چالش‌های زندگی پیدا کنیم و به موفقیت و پیشرفت دست یابیم.
۲. اعتماد به نفس در جستجوی کمال
نوع بعدی اعتماد بنفس ، اعتماد به نفس در جستجوی کمال است. در این نوع از اعتماد بنفس ، فرد فکر می کند که اگر در همه زمینه ها مهارت کسب کند عالی می شود و شکست ناپذیر است. معمولا نوجوان ها و جوانان ما به این نوع اعتماد بنفس دچار می شوند. و به این طریق به افرادی کمالگرا تبدیل می شوند اما از نوع کاذب آن.
شما این روزها این نوع را در سراسر اینترنت می بینید که افرادی بسیاری در مورد مستقل بودن خود صحبت می کنند و شو اف بیش از حدی دارند. خیلی هم خوب است که افراد مستقل باشن (چه زنان و چه مردان). اما در مورد آن مواقعی که در شغلی که دوست ندارید گیر کرده اید چطور؟  آیا هنوز هم می توانید به خود برچسب فردی مستقل و قدرتمندی بزنید؟  چه تاثیری بر هویت شما می گذارد؟  شما به نوع دیگری از اعتماد بنفس نیاز دارید که نه تنها زمانی که خوب کار می کنید، بلکه زمانی که در بدترین حالت خود هستید وجود داشته باشد.
۳. اعتماد به نفس همراه با ایمان (اعتماد به نفس بالا)
نهایی ترین نوع اعتماد بنفس است. این اعتماد بنفس پر از ایمان، که وابسته به شرایط بیرونی نیست، بلکه یک ایمان اساسی است که فرد می تواند با سخت کوشی زیاد، بهتر از امروز خود باشد.  این نوع از اعتماد بنفس است که به شما آرامش می دهد و درک می کنید که ممکن است امروز همه چیز را با هم نداشته باشید، اما اعتماد دارید که توانایی ها و ارزش هایی را دارید که می توانند شما را به آنجا برسانند.
این نوعی است که ممکن است بگوید: ” من ممکن است در حال حاضر این مهارت خاص را نداشته باشم، اما می دانم که در نهایت به آن خواهم رسید.”  آرامش را برای شما به ارمغان می آورد.  این نوعی از اعتماد بنفس است که می تواند شما را در زمان سختی ها همراه کند و تنها بر خودتان متمرکز نیست، بلکه این باور است که از طریق دوستان، خانواده، خدا یا خیر این دنیا، همه چیز در نهایت درست خواهد شد.
۴. اعتماد به نفس القایی
اعتماد به نفس القایی به عنوان یکی از انواع اعتماد به نفس شناخته می‌شود. در گذشته، مرشدان معنوی مکتب خودیاری به ما توصیه می‌کردند که هر روز صبح جلوی آینه برویم و عباراتی مانند “من شگفت‌انگیزم” و “من می‌توانم این کار را انجام دهم” را به خودمان بگوییم. این نوع از اعتماد به نفس به اعماق وجود ما نفوذ نمی‌کند، بلکه ما تلاش می‌کنیم با لایه‌ی نازکی از اعتماد بنفس روی شک و تردیدمان را بپوشانیم.
با این حال، اعتماد بنفس القایی نمیتواند بادوام باشد و به راحتی شکست خورده و از بین برود. این نوع از اعتماد بنفس ممکن است به عنوان انگیزه‌ای برای شروع کارهای دشوار یا انجام کارهای ترسناک برای اولین بار مفید باشد. به عنوان مثال، یک بازیگری که برای اولین بار در نمایش مدرسه شرکت می‌کند و از ترس صحنه رنج می‌برد، با گفتن جملاتی مانند “من می‌توانم این کار را انجام دهم” می‌تواند فشار اضافی را کاهش دهد و به سمت مرکز صحنه که کانون توجه است، حرکت کند.
با این حال، اعتماد بنفس القایی به تنهایی نمی‌تواند به عنوان یک اعتماد بنفس پایدار و واقعی شناخته شود و همچنان به دنبال ایجاد ترس و ناامنی در فرد است. برای دستیابی به اعتماد بنفس واقعی و پایدار، باید به توسعه مهارت‌های لازم و یادگیری بهترین روش‌های دستیابی به اهدافمان، تمرین ورزشی منظم و سالم، تنظیم برنامه‌های مطالعه و تلاش برای پیشرفت در مهارت‌های خود، و انجام کارهای روزمره با دقت و کیفیت بالا تمرکز کنیم.

اعتماد به نفس پایین چیست؟
اگر فردی را ببینید که همواره با خود تکرار می‌کند که من نمی‌توانم، من نمی‌دانم، از پس این کار برنمی‌آیم و ... مطمئنا اولین حرفی که به او می‌زنید، این است که اعتماد به نفس کافی نداری!
اعتماد به نفس پایین به این معنی است که فرد، به توانایی‌های خود باور ندارد و به مرور زمان به این نتیجه می‌رسد که از عهده انجام کارها برنمی‌آید.
اعتماد به نفس پایین می‌تواند همواره مانند یک عامل بازدارنده عمل کرده و به شما اجازه خودنمایی ندهد. در صورتی که به اندازه کافی به خود و توانایی‌هایتان باور و اعتقاد نداشته باشید، در بسیاری از موقعیت‌های طلایی زندگی، منفعل باقی مانده و اقدام موثری انجام نمی‌دهید.
فراموش نکنید که اعتماد به نفس یک امر اکتسابی است (البته ممکن است شرایط خارجی نیز بر اعتماد به نفس یک فرد تاثیر منفی یا مثبت بگذارند). این جمله، به ما نشان می‌دهد که می‌توانیم برای افزایش اعتمادمان به توانایی‌هایی که داریم، تمرین کرده و به مرور اعتماد به نفس خود را بیشتر و بیشتر کنیم.
ممکن است شرایط خانوادگی و نوع برخورد والدین، از شما یک آدم بدون اعتماد به نفس ساخته باشد، ممکن است بر اثر برخی از تجربه‌های ناخوشایند، به کلی اعتقادتان را به توانایی‌هایی که دارید، از دست داده باشید و یا به هر دلیل دیگری، به این نتیجه رسیده باشید که نمی‌توانید از پس انجام برخی کارها و مسئولیت‌ها بربیایید. همه این‌ها می‌توانند از شما یک انسان با اعتماد به نفس پایین بسازند.

برخی عوامل تاثیر گذار بر اعتماد به‌ نفس
ژنتیک:
مطالعات نشان داده‌اند که ژنتیک بر برخی مواد شیمیایی که تقویت‌ کننده اعتماد به‌ نفس هستند، تأثیر می‌گذارد؛ به‌ طور مثال عملکرد سروتونین و اکسی‌ توسین که در اعتماد به‌ نفس نقش دارند، تحت تاثیر تغییرات ژنتیکی قرار می‌گیرند.
تجارب زندگی:
برخی تجربیات، ممکن است باعث شود فرد احساس بی‌ ارزشی کند. به‌طور مثال تروما، سوء استفاده فیزیکی، جنسی و عاطفی می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر اعتماد به‌ نفس تاثیر بگذارد. همچنین سبک فرزند پروری و نحوه برخورد والدین می‌تواند در سال‌های بعد از کودکی، روی فرد تأثیر بگذارد. به‌ عنوان مثال، اگر والدینی مدام فرزند خود را تحقیر کنند، او را با دیگران مقایسه کنند یا بگویند که هرگز به چیزی نخواهد رسید، تاثیر مخربی در بزرگسالی او خواهند گذاشت. همچنین تجربه قلدری، آزار و اذیت و تحقیر در دوران کودکی می‌تواند بر نگرش فرد درمورد ظاهر، توانایی‌های فکری و ورزشی و سایر زمینه‌های زندگی‌اش، تاثیرات منفی بگذارد. این نوع تجربیات مختص کودکی نیست؛ حتی در بزرگسالی، اگر فردی در محل کار یا از سوی دوستان خود، بی‌ احترامی ببیند یا تحقیر شود، احتمالا اهداف بلند پروازانه خود را دنبال نخواهد کرد.
جنسیت، نژاد و فرهنگ نیز می‌توانند بر اعتماد به‌ نفس، اثر منفی بگذارند. برای مثال، افرادی که به‌ دلیل جنسیت، پیشینه نژادی و یا فرهنگ خود، مورد تبعیض قرار گرفته‌اند، ممکن است باورهای منفی و نادرستی دربارۀ توانایی‌های خود پیدا کرده‌ باشند.
باورهای غلط:
همانطور که گفته شد باورهای غلط بسیاری در مورد اعتماد به‌ نفس وجود دارد؛ به‌طور مثال کمال‌ گرایی یکی از اشکال تفکر معیوب است که باعث کاهش اعتماد به‌ نفس می‌شود.
رسانه و جهان پیرامون ما:
بسیاری از پیام‌های رسانه‌ای ممکن است منجر به کاهش اعتماد به‌ نفس شوند. بعضی شرکت‌ها برای فروش محصولات خود، ابتدا یک احساس ناخوشایند در افراد ایجاد می‌کنند. به‌طور مثال ممکن است تا قبل از دیدن تبلیغی درمورد قرص‌های لاغری، اصلا به ذهن فرد خطور نکرده‌ باشد که ظاهر بدنش مشکل دارد؛ اما تبلیغ‌هایی از‌ این‌ دست ممکن است در فرد احساس شرم ایجاد کند. از‌ این‌ رو محتوایی که در رسانه‌های اجتماعی فراگیر شده‌اند، می‌توانند اعتماد به‌ نفس افراد را هدف قرار دهند.

تفاوت اعتماد به نفس با غرور و تکبر
 اعتماد به نفس، احساسی از خودباوری است که از قدردانی از توانایی ها یا ویژگی های ما ناشی می شود.
تکبر، با داشتن احساس اغراق آمیز از اهمیت یا توانایی های خود مشخص می شود. خوشبختانه، چند سرنخ وجود دارد که می تواند به ما در تشخیص تکبر کمک کند.
    اولاً، افراد متکبر اغلب بر این باورند که چیزی برای یادگیری از دیگران ندارند، بنابراین مانند افراد آگاه عمل می کنند. آنها با ناخن و دندان می جنگند و اگر حق با دیگران باشد، نشان می دهند که دیگران اشتباه می کنند. در نتیجه به نظرات دیگران گوش نمی دهند.
از طرف دیگر افراد با اعتماد به نفس مشکلی در گوش دادن ندارند. آنها آگاه هستند که همه چیز را نمی دانند و از یادگیری از دیگران خوشحال می شوند.
    افراد متکبر، دوست دارند زیاد در مورد خودشان صحبت کنند. آنها به دستاوردها، مهارت ها و توانایی های خود می بالند و اغلب اطرافیان خود را نادیده می گیرند. مثلاً در جلسات، افراد متکبر عموماً به دنبال کانون توجه هستند. آنها آگاهانه یا ناخودآگاه باعث می شوند دیگران احساس اهمیت کمتری کنند. آنها ممکن است از زبان تحقیر آمیز استفاده کنند، با مردم صحبت کنند یا زبان بدنی را نشان دهند که نشان دهنده عدم علاقه به دیگران است.
برعکس، افراد با اعتماد به نفس ممکن است به دستاوردهای همکاران خود در جلسات یا در کار گروهی بتابانند. آنها نظر می خواهند، کار گروهی را تشویق می کنند و سخاوتمندانه همکاران خود را تحسین می کنند.
    شاید اساسی ترین تفاوت این است که تکبر اغلب ناامنی را می پوشاند. به همین دلیل است که افراد متکبر به دستاوردها و توانایی های خود می بالند در حالی که تمایل دارند دیگران را تحقیر کنند.
از سوی دیگر، اعتماد به نفس ناشی از خود ارزشمندی واقعی است: اعتقاد و افتخار به دستاوردها و توانایی های شما. افراد با اعتماد به نفس دارای اعتماد به نفس هستند که به آرامش درونی کمک می کند. خونسردی نشان می دهند و لاف نمی زنند و برتر از دیگران رفتار نمی کنند.
در نهایت تکبر ما را دفع می کند. هیچ کس دوست ندارد در کنار افراد متکبر وقت بگذراند. آنها آزار روح هستند. افراد با اعتماد به نفس برعکس هستند: آنها الهام بخش دیگران هستند. هر چه بیشتر با آنها وقت بگذرانیم، بیشتر احتمال دارد که خودمان اعتماد به نفس پیدا کنیم. اعتماد به نفس ما را جذب می کند و مسری است.

آیا اعتماد به نفس ارثی است؟
خیر، اعتماد به نفس یک مهارت اکتسابی است که فرد با کار کردن بر روی خود مانند افزایش خودباوری، کاهش بدبینی و رشد خود اعتماد به نفس خود را پیدا و افزایش میدهد.
باید به یاد داشت که اعتماد به نفس پایدار و واقعی در نتیجه‌ی تلاش‌ها و تمرین‌های مداوم در مواجهه با چالش‌های زندگی به دست می‌آید. با توجه به اهداف و ارزش‌های شخصی خود، بهبود اعتماد به نفس می‌تواند که به طور پایدار برای بهبود کیفیت زندگی و دستیابی به موفقیت در زندگی ضروری است.
برای این منظور، باید به توسعه مهارت‌های شخصی، تلاش برای بهبود عملکرد در کارهای روزمره، و تمرین ورزشی منظم و سالم توجه کنیم. همچنین، شناخت تحریکات خارجی و موقتی و تمرکز بر واقعیت‌های بلندمدت می‌تواند به ما کمک کند تا به تدریج به اعتماد به نفس پایدار دست یابیم. در نهایت، با تلاش مداوم و تمرین‌های منظم، می‌توانیم به اعتماد به نفس واقعی و پایدار دست یابیم که و در زندگی بهتری برای خودمان و دیگران دست یابیم.

راه‌های افزایش اعتماد به نفس
اعتماد به نفس یک ویژگی شخصیتی بسیار مهم است؛ بنابراین باید برای به دست آوردن و یا افزایش آن، تلاش کنید. راه‌های زیر را دنبال کنید تا به مرور زمان، به خودتان و توانایی‌هایی که دارید، باور و اطمینان پیدا کنید.
    برچسب‌هایی مانند ترسو و خجالتی را به خود نزنید و اجازه این کار را به دیگران نیز ندهید.
    کمالگرایی را فراموش کرده و خود را با افراد درجه یک مقایسه نکنید.
    به جای تمرکز بر ویژگی‌های منفی خود، به ویژگی‌های مثبت دیگران توجه کنید.
    آنچه که هستید را بپذیرید و خودتان را دوست داشته باشید.
    لبخند زدن را فراموش نکنید
    ورزش کردن تاثیر زیادی روی روحیه، توانایی‌ها و از همه مهم‌تر اعتماد به نفستان خواهد داشت؛ پس تا می‌توانید ورزش کنید.
    به ظاهر و سبک لباس پوشیدن خود، توجه بیشتری داشته باشید.
    با خودتان مهربان باشید و هرگز خود را بی‌رحمانه قضاوت نکنید
    ایمان داشته باشید که هرکسی اشتباه می‌کند؛ پس از اشتباهات خود خجالت نکشید.
    بر روی چیزهایی تمرکز کنید که می‌توانید آن‌ها را تغییر دهید. (بر روی چیزهایی دقیق شوید که تحت کنترل شما هستند و می‌توانید آن‌ها را عوض کنید)
    کارهایی که شما را خوشحال می‌کنند، بیشتر انجام دهید.
    موفقیت‌های کوچک‌تان را جشن بگیرید و از این کار خجالت نکشید.
    همواره برای شکست و یا پاسخ‌های منفی احتمالی، آمادگی لازم را داشته باشید تا شوکه نشوید.
    بر روی زبان بدن خود کار کنید.
این راه‌ها، تنها بخش کوچکی از کارهایی هستند که می‌توانید برای افزایش اعتماد به نفس خود، انجام دهید. با این‌حال، بسیار مهم است که آن‌ها را دنبال کنید و به مرور، تاثیرشان را بر روی خودباوری و اعتماد به نفستان، مشاهده کنید.

_________________________________________________________

مقالات دیگر