تروما چیست؟
تروما یک واکنش عاطفی است که در پاسخ به یک حادثه یا مجموعه‌ای از رویدادهای آسیب‌زا ایجاد می‌شود. به بیان دیگر، پاسخی است شامل تضعیف پیچیده توانایی های انطباقی، عاطفی، شناختی، فیزیکی، معنوی و اجتماعی به دنبال تجربه کردن رویدادی که توسط سیستم عصبی ما به عنوان تهدید کننده زندگی برای خودمان یا دیگران (به ویژه کسانی که دوستشان داریم) شناخته شده است.
هنگامی که شخصی یک رویداد ناراحت کننده یا مجموعه ای از رویدادهای آسیب‌زا را تجربه می‌کند مانند سوء استفاده، یک تصادف بد، تجاوز جنسی یا سایر خشونت های جنسی و خانگی، درگیری یا یک بلای طبیعی، ممکن است یک واکنش عاطفی به نام تروما را تجربه کند.
باید دقت داشت که حتما لازم نیست یک رویداد یا حادثه مستقیماً برای شما اتفاق بیفتد، شما می‌توانید با مشاهده آن و یا دیدن یکی از عزیزان که رویداد ناگواری را تجربه کرده است نیز دچار آسیب شوید. یک رویداد آسیب زا احساس عمیقی از ترس، درماندگی یا سرگردانی ایجاد می کند و توانایی فرد برای مقابله را تحت تأثیر قرار می دهد.

انواع تروما
انواع مختلفی از درجات تروما وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
ترومای حاد نتیجه یک رویداد استرس‌زا یا خطرناک است.
ترومای مزمن نتیجه قرار گرفتن پیاپی و طولانی مدت در معرض حوادث بسیار استرس‌زا است. به عنوان مثال می‌توان به مواردی چون کودک آزاری یا خشونت خانگی اشاره کرد.
ترومای پیچیده نتیجه قرار گرفتن در معرض حوادث آسیب‌زای متعدد است.
ترومای ثانویه یا جانشین، نوع دیگری از تروما است که در این نوع، فرد از تماس نزدیک با شخصی که یک واقعه آسیب‌زا را تجربه کرده است، علایم تروما را بروز می‌دهد. اعضای خانواده، متخصصان بهداشت روان و سایر افرادی که از کسانی که یک واقعه آسیب‌زا را تجربه کرده‌اند مراقبت می‌کنند، در معرض آسیب‌های ناخواسته هستند. این نشانه‌ها اغلب منعکس کننده علایم اختلال اضطراب پس از سانحه است.

علائم ترومای روحی
علایم ترومای روحی ممکن است خفیف یا شدید باشد. عوامل زیادی تعیین می‌کنند که چگونه یک رویداد آسیب‌زا بر فرد تاثیر می‌گذارد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها
وجود سایر مشکلات بهداشت روان
مواجهه قبلی با حوادث آسیب‌زا
نوع و خصوصیات رویداد یا رویدادها
پیش زمینه و رویکرد آن‌ها برای مدیریت احساسات
پاسخ‌های احساسی و روانی شخصی که ترومای روحی را تجربه کرده است ممکن است شامل موارد زیر باشد:
انکار
عصبانیت
ترس
غمگینی
شرم
گیجی
اضطراب
افسردگی ( راجع به راه‌های درمان افسردگی در حال بخوانید.)
بی‌حسی
گناه
ناامیدی
تحریک پذیری
مشکل در تمرکز
فرد ممکن است طغیان‌های احساسی داشته باشد، به این معنی که کنار آمدن با احساسش برایش دشوار است و یا از دیگران کناره‌گیری می‌کند. ضمنا فلاش‌بک‌هایی که یک واقعه آسیب‌زا را در ذهن فرد زنده می‌کند معمول است.
به غیر از واکنش‌های عاطفی، تروما می‌تواند علایم جسمی ایجاد کند، مانند:
سردرد
علایم گوارشی
خستگی
تپش قلب
تعریق

دلایل ایجاد تروما
موسسه خیریه Mind انگلستان، موارد زیر را به عنوان دلایل احتمالی تروما ذکر می‌کند:
آزار و اذیت
سوء استفاده جسمی، روانی یا جنسی
حمله جنسی
تصادفات رانندگی
زایمان
بیماری‌های تهدید کننده زندگی
از دست دادن ناگهانی یکی از عزیزان
مورد حمله قرار گرفتن
ربوده شدن
اقدامات تروریستی
بلایای طبیعی
جنگ

ترومای دوران کودکی
تحقیقات نشان می دهد که کودکان در برابر ضربه های روحی آسیب پذیرتر هستند چرا که مغز آنها در حال رشد است. کودکان در اتفاقات وحشتناک استرس شدیدی به سراغشان می آید و بدن آنها هورمون های مربوط به استرس و ترس را ترشح می کند. این نوع تروما می تواند رشد طبیعی مغز را مختل کند. در نتیجه، تروما، به ویژه ترومای مداوم، ممکن است به شدت بر رشد عاطفی طولانی مدت، سلامت روان، سلامت جسمی و رفتار کودک تأثیر بگذارد. از طرفی احساس ترس و درماندگی می تواند حتی در بزرگسالی نیز همراه فرد باشد.

تاثیر تروما بر سلامت روانی و جسمانی افراد
واکنش‌های فوری پس از یک رویداد آسیب‌زا شامل شوک و انکار است. در حالی که واکنش‌های طولانی‌مدت ممکن است شامل نوسانات خلقی، چالش‌های رابطه، بازگشت به گذشته و علائم فیزیکی باشد. باید بدانیم همه این موارد پاسخ های طبیعی به تجربه رویدادهای آسیب زا هستند.
تجربه رویداد آسیب‌زا می‌تواند تمامی سیستم‌های درونی ما را تحت تاثیر قرار دهد؛ سیستم‌هایی شامل:
سیستم شناختی: بر توانایی پردازش افکار و قضاوت درست تأثیر می گذارد.
سیستم عاطفی: گیر افتادن در چرخه احساسات شرم، خشم، گناه و ترس
سیستم فیزیکی: ماهیچه ها، مفاصل، هضم و متابولیسم، دما، خواب، سیستم ایمنی و غیره را تحت تاثیر قرار می دهد.
سیستم معنوی: به جهان بینی ما و لنزهایی که با آن واقعیت را می بینیم آسیب می‌زند و باعث می‌شود جهان را نا امن بدانیم و بر درک و معنای ما از زندگی، جامعه و جهان تأثیر می گذارد.
سیستم اجتماعی: بر روابط با همسر، خانواده، دوستان، همکاران و غریبه‌ها تأثیر می‌گذارد و چون بر بسیاری از افراد تأثیر عمیقی می‌گذارد، ساختار جوامع را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

آیا همه کسانی که تحت فشارهای روحی قرار می‌گیرند، دچار تروما می‌شوند؟
همه کسانی که یک رویداد استرس زا را تجربه می کنند دچار تروما نمی شوند. انواع مختلفی از تروما نیز وجود دارد. برخی از افراد علائمی را نشان می‌دهند که پس از چند هفته برطرف می شوند، درحالی که برخی دیگر آثار طولانی مدت تری خواهند داشت.
با درمان، افراد می‌توانند علت اصلی آسیب را برطرف کرده و راه‌های سازنده‌ای برای مدیریت علائم خود بیابند. با این حال‌، یک فرد ممکن است تروما (ضربه روحی) را در واکنش به هر رویدادی که از نظر جسمی یا احساسی تهدید کننده یا مضر می‌داند‌، تجربه کند .
یک فرد آسیب دیده می‌تواند طیف وسیعی از احساسات را هم بلافاصله پس از رویداد و هم در دراز مدت احساس کند. آنها ممکن است احساس خستگی، درماندگی، شوک کننده یا در پردازش تجربیات خود دچار مشکل شوند. تروما همچنین می تواند علائم جسمی ایجاد کند.
تروما می تواند تأثیرات طولانی مدت بر سلامت فرد داشته باشد. اگر علائم همچنان ادامه داشته باشد و از شدت آن کاسته نشود، می تواند نشان دهد که این تروما به یک اختلال در سلامت روان تبدیل شده است که اختلال استرس پس از سانحه ( PTSD ) نامیده می‌شود .

تشخیص تروما و PTSD
برای تشخیص ترومای روحی، پزشک احتمالاً موارد زیر را انجام می‌دهد:
برای بررسی مشکلات پزشکی که ممکن است باعث علائم شما شوند، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
ارزیابی روانشناختی انجام می‌دهد که شامل بحث در مورد علائم و نشانه‌های شما و رویداد یا رویدادهایی است که منجر به آنها شده.
از معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی استفاده می‎کند.
تشخیص تروما مستلزم قرار گرفتن در معرض رویدادی است که شامل تهدید واقعی یا احتمالی مرگ، خشونت یا آسیب جدی باشد. قرار گرفتن شما در معرض این‌ها می تواند به یک یا چند روش زیر رخ دهد:
شما مستقیماً این حادثه آسیب زا را تجربه کردید.
شما شخصاً شاهد رویداد ناگوار برای دیگران بودید.
یکی از نزدیکان شما تجربه کرده یا مورد تهدید قرار گرفته است و با شما درمورد آن صحبت کرده‌است.
اگر مشکلاتی که بعد از این قرار گرفتن در معرض بیش از یک ماه ادامه یابد و مشکلات قابل توجهی در توانایی شما در عملکرد در محیط های اجتماعی و کاری ایجاد کند و بر روابط تأثیر منفی بگذارد ممکن است دچار PTSD شوید.

درمان تروما
چندین روش درمانی می‌تواند به افراد آسیب دیده کمک کند تا با علایم خود کنار بیایند و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. گفتگو با متخصصین در بخش مشاوره زوانشناسی آنلاین اولین قدم درمان ترومای روحی است. در حالت ایده‌آل، فرد با یک درمانگر آسیب‌شناس یا یک درمانگر متمرکز بر تروما کار خواهد کرد. انواع درمانی که فرد مبتلا به تروما می‌تواند از آن‌ها بهره‌مند شود عبارتند از:
رفتار درمانی شناختی
رفتار درمانی شناختی (CBT) به افراد کمک می‌کند الگوهای فکری خود را تغییر دهند تا بتوانند بر رفتارها و احساساتشان تاثیر بگذارند و مهارت کنترل آن‌ها را به دست بیاورند.
حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم
حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم یا EMDR، یکی دیگر از روش‌های درمانی تروماست. در طول EMDR، افراد به طور خلاصه تجربه‌های آسیب‌زای خاصی را تجربه می‌کنند و همزمان درمانگر حرکات چشم آن‌ها را هدایت می‌کند. هدف EMDR این است که به افراد در پردازش و تلفیق خاطرات آسیب‌زا کمک کند. چندین آزمایش مورد اعتماد نشان داده‌اند که EMDR یک درمان موثر برای اختلال اضطراب پس از سانحه است.
درمان‌های جسمی
برخی از درمانگران از تکنیک‌های بدنی یا مبتنی بر بدن برای کمک به ذهن و بدن در روند درمان تروما استفاده می‌کنند. در بررسی مقالات مجله روان‌درمانی و مشاوره استرالیا مشخص شد که درمان‌های مبتنی بر بدن می‌تواند به طیف وسیعی از افراد کمک کند. این روش‌های درمانی عبارتند از:
تجربه بدنی: این روش شامل یک درمانگر است که به فرد کمک می‌کند خاطرات آسیب‌زا را در یک فضای امن زنده کند.
روان درمانی حسی-حرکتی: این نوع درمان روان درمانی را با تکنیک‌های مبتنی بر بدن ترکیب می‌کند تا خاطرات آسیب‌زا را به منابع قدرت تبدیل کند.
تحریک طب فشاری: این نوع از درمان شامل یک تمرین‌دهنده است که مشابه طب سوزنی به نقاط خاصی از بدن فشار وارد می‌کند، که باعث حالت آرامش می‌شود.
درمان‌های لمسی: از دیگر روش‌های لمسی می‌توان به روش رِیکی که نوعی از لمس درمانی است اشاره کرد. در حـال حاضر، شواهد کافی برای اثبات اثربخشی درمان‌های بدنی به اندازه CBT و EMDR وجود ندارد. محققان متذکر می‌شوند که اطلاعات بیشتر در مورد این روش‌ها به تعیین نحوه عملکرد آن‌ها کمک می‌کند.
درمان دارویی
دارو به تنهایی نمی‌تواند تروما یا اختلال اضطراب پس از سانحه را درمان کند، اما می‌تواند به فرد کمک کند علایمی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب را مدیریت کند. فرد باید در این مورد با پزشک خود صحبت کند. خود مراقبتی یکی از روش‌های درمانی کمکی تروما است
خود مراقبتی
تمرین خود مراقبتی می‌تواند به افراد کمک کند تا با علایم عاطفی، روانی و جسمی آسیب روبرو شوند. روش‌های خود مراقبتی به تنهایی پیشنهاد نمی‌شوند، اما در کنار درمان تحت نظر پزشک می‌توانند بسیار کمک کننده باشند. نمونه‌هایی از خودمراقبتی در برابر تروما عبارتند از:
ورزش
ورزش ممکن است به کاهش برخی از تاثیرات  تروما کمک کند. خصوصا ورزش‌های هوازی ممکن است یک درمان موثر برای افراد مبتلا به اختلال اضطراب پس از سانحه باشد. ورزش روزانه به مدت ۳۰ دقیقه می‌تواند کمک بسیار بزرگی به فرد مبتلا کند.درباره یوگا و فواید آن برای بدن، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را بخوانید.
ذهن آگاهی
تنفس آگاهانه و سایر تمرینات مبتنی بر ذهن آگاهی، می‌تواند افراد را بر لحظه حـال متمرکز کند.  درمان‌های مبتنی بر ذهن آگاهی، یک مداخله امیدوار کننده برای اختلال اضطراب پس از سانحه است، چه به تنهایی چه همراه با سایر درمان‌ها.
ارتباط با دیگران
کناره‌گیری از دیگران علامت شایع تروما است. با این حال، ارتباط با دوستان و خانواده مهم است. طبق انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، برقراری ارتباط با مردم می‌تواند به جلوگیری از اختلال اضطراب پس از سانحه در آسیب‌ها کمک کند. الزامی به صحبت در مورد ضربه روحی با دیگران نیست؛ تعامل ساده با دیگران می‌تواند باعث بهبود خلق و خو و سلامتی شود. برخی از افراد از افشای آسیب دیدگی با افرادی که به آن‌ها اعتماد دارند احساس خوبی پیدا می‌کنند. مهارت برقراری ارتباط با دیگران را در حال بخوانید.
سبک زندگی متعادل
فرد مبتلا به تروما می‌تواند آرامش کافی یا خواب خوب نداشته باشد. با این حال، خواب، آرامش و رژیم غذایی همگی در سلامت روان نقش دارند. در صورت امکان، فرد باید سعی کند ۷ تا ۹ ساعت در شب بخوابد، یک رژیم غذایی متعادل داشته باشد، از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب کند و با انجام کارهای ذهنی یا لذت‌بخش استرس را از بین ببرد.
حمایت گرفتن
در صورت لزوم، افراد می‌توانند از دیگران درخواست حمایت کنند. این شامل گفتگو با عزیزان مورد اعتماد یا پیوستن به یک گروه پشتیبانی از بازماندگان تروما است.

چه زمانی برای درمان تروما باید به متخصص مراجعه کرد؟
بهبودی از تروما زمان می‌برد و هرکسی با سرعت خود بهبود می‌یابد. اما اگر ماه‌ها سپری شده و علائم شما کاهش نیافته است، ممکن است به کمک یک متخصص تروما نیاز داشته باشید.
در صورت وجود موارد زیر از متخصص کمک بگیرید:
مشکلِ عملکرد در خانه یا محل کار
از ترس شدید، اضطراب یا افسردگی رنج می‌برید
قادر به ایجاد روابط نزدیک و رضایت بخش نیستید
تجربه خاطرات وحشتناک، کابوس‌ها، یا فلاش بک‌ها
اجتناب بیشتر و بیشتر از هر چیزی که شما را به یاد تروما می‌اندازد
از نظر احساسی بی حس و بی‌ارتباط با دیگران
استفاده از الکل یا مواد مخدر برای احساس بهتر.
کار با تروما می‌تواند ترسناک، دردناک و به طور بالقوه آسیب‌زا باشد، بنابراین این کار درمانی بهتر است با کمک یک متخصص ترومای با تجربه انجام شود. یافتن درمانگر مناسب ممکن است مدتی طول بکشد. بسیار مهم است که درمانگری که انتخاب می‌کنید تجربه درمان تروما را داشته باشد. اما کیفیت رابطه با درمانگر شما به همان اندازه مهم است. یک متخصص تروما را انتخاب کنید که احساس راحتی می کنید. اگر احساس امنیت، احترام یا درک نمی‌کنید، یک درمانگر دیگر پیدا کنید.

_________________________________________________________

مقالات دیگر