وابستگی چیست؟
منظور از وابستگی؛ باورهای ذهنی است که فرد براساس آن ها تصور می کند آرامش فعلی او، موفقیت هایی که در زندگی کسب کرده، احساس خوبی که دارد و حتی لحظاتی که می خندد؛ به برخی اشیاء، محیط ها و یا افرادی خاص مرتبط هستند. به این ترتیب نه تنها زمانی که عامل وابستگی حذف می شود؛ فرد دچار مشکلات جدی خواهد شد، بلکه باقی ماندن عامل وابستگی هم به تدریج زندگی، شخصیت و استقلال فرد را تخریب می کند.

انواع وابستگی از نظر روانشناسی
وابستگی انواع مختلفی دارد که در زیر شرح داده شده اند.
1-وابستگی عاطفی
 زمانی که فرد از لحاظ عاطفی و احساسی به دوست، والدین، همسر یا سایر افراد نزدیک خود وابسته شود توانایی تحمل دوری یا از دست دادن آن ها را ندارد. به علاوه به دلیل این که می ترسد آن ها را از دست بدهد همواره در درون خود در ترس و ناامنی به سر برده و ناخوداگاه به این وضعیت عادت می کند.
2-وابستگی فکری
فردی که از لحاط فکری به دیگران وابسته است به طور مستقل، توانایی تصمیم گیری ندارد. به دلیل کمبود عزت نفس وعدم احساس خودارزشی، از انتخاب لباس گرفته تا تصمیم های مهم زندگی از دیگران تقلید یا پیروی می کند و به عبارتی، طرز فکر ثابت و الگوی مشخصی برای تصمیم گیری های خود در زندگی ندارد.
3-وابستگی رفتاری
افرادی که از لحاظ رفتاری به دیگران وابسته هستند توانایی پذیرش مسئولیت های زندگی خود را ندارند. آن ها معمولا به سختی می توانند کارهای خود را به تنهایی بر عهده بگیرند و همواره به دنبال همراه یا شریکی هستند که کار خود را به گردن او انداخته یا حداقل با همکاری او کارهای خود را انجام دهند. همیشه احساس نیاز به حضور کسی دارند و زمانی که مجبور شوند کاری را به تنهایی انجام دهند یا تنها در مکانی حاضر شوند دچار احساس ناامنی و اضطراب می شوند.
4-وابستگی به والدین
افرادی که نسبت به والدین یا مراقب زمان کودکی خود وابسته بار آمده اند حتی در بزرگسالی نیز هویت خود را با والدین شان تعریف می کنند. معمولا این افراد یک یا همه ی وابستگی های فکری، عاطفی . رفتاری را در مورد والدین شان داشته و تا آخر عمر این الگو را ادامه می دهند. به عنوان مثال: فرد بزرگسالی که تمام تصمیمات زندگی اش را با نظر و صلاحدید والدین می گیرد یا هنوز هم از خواسته های خود به نفع والدین کناره گیری می کند ار این نوع از وابستگی است.
5-وابستگی به شغل یا موقعیت اجتماعی
افرادی که تمام حس آرامش و خوشحالی خود را به شغل و درآمد یا موقعیت اجتماعی شان گره می زنند. و بدون داشتن هریک از این موارد دچار حس پوچی و بی ارزشی می شوند. و ازسایر جنبه های زندگی خود نیز باز می مانند. دچار این نوع از وابستگی هستند. به عنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که بیش از حد کار می کند و زمانی برای تفریح و سلامتی یا دوستان و خانواده و روابط اجتماعی خود باقی نمی گذارد. در واقع او به شغل خود وابسته است و بدون داشتن آن زندگی برای او بی معناست.
6-وابستگی به عادت های قدیمی و خاطرات
بسیاری از افراد به دلیل این که یک بار در کاری شکست خورده اند هرگز دوباره آن را امتحان نمی کنند و دچار بیماری ترس از شکست شده اند. با یادآوری مداوم رنج ها و خاطرات تلخ گذشته، در واقع گذشته خود را بارها و بارها زندگی می کنند. و دست به تجارب جدید نمی زنند. این گونه افراد نیزدر عادت ها و خاطرات گذشته گیر کرده اند و با وابستگی به آن ها به طور ناآگاهانه و شاید هم آگاهانه به زندگی خود آسیب می زنند.
7-وابستگی به محیط و اشیاء
بله! این مورد هم حقیقت دارد. اگر فردی هستید که ارزش بسیار زیادی برای اشیاء قدیمی قایل هستید. در صورتی که از آن ها استفاده ای نمی کنید، شروع به جمع کردن وسایل اضافی می کنید. یا لباس ها و ظروفی که استفاده نمی کنید را به گمان این که روزی به کارتان بیاید در خانه و کمدتان انباشته می کنید. محیط کار یا شهری که دوستش ندارید و باعث پیشرفت تان هم نمی شود را ترک نمی کنید، دچاراین نوع از وابستگی نسبت به محیط و اشیاء هستید که اختلال احتکار نام دارد.

علت های وابستگی
شاید با خود بگویید علت های وابستگی چیستند؟ چرا دچار وابستگی میشویم؟ وابستگی علت های مختلفی دارد مانند دوران کودکی و باور های اشتباه. در ادامه برخی از این علل شرح داده شده است.
1-دوران کودکی
دوران کودکی نقشی بسیار مهم و تعیین کننده در زندگی آینده هر فرد دارد. اگر دوران کودکی سختی پشت سر گذاشته اید که همواره احساس تنهایی داشتید یا نیاز شما به محبت و حمایت توسط والدین به طور کامل برآورده نمی شد. یا این که والدین تان به طور افراطی از شما مراقبت و شمارا کنترل می کردند و تمام کارهای تان را به جای شما به عهده می گرفتند، در هر دو صورت شما بیش از دیگران مستعد دچار شدن به وابستگی در بزرگسالی خواهید بود.
2-باورهای اشتباه
حقیقت این است که هیچ کدام از وابستگی ها واقعی نیستند. وابستگی نوعی توهم در ذهن خود فرد است و در واقع دروغی است که فرد برای محافظت از خود به خودش می گوید. به طور مثال این طرز فکرکه: اگر رابطه عاشقانه ام با یک شخص خاص را از دست بدهم دیگر نمی توانم زندگی کنم. یا اگر شغل خودم را از دست بدهم دیگر نمی توانم شغل بهتری پیدا کنم. نمونه های باورهای اشتباهی هستند که باعث می شوند شما به آن کار خاص یا رابطه عاشقانه وابسته شوید. و تمام فکر و ذکرتان تلاش برای از دست ندادن آن ها باشد و نه لذت بردن از داشتن آن موهبت ها در زندگی تان.
فردی که از از دست دادن چیزی می ترسد معمولا به گونه ای فکر و عمل می کند که در واقعیت هم همین اتفاق رقم می خورد اما اگر یک باراین اتفاق برای تان افتاده باشد حتما متوجه شده اید که فکرتان نوعی توهم و باور اشتباه بوده است و شما بعد از از دست دادن رابطه تان، رابطه بهتری بدست آورده یا باز هم شغل جدیدی پیدا کرده اید. برای این که وابسته نشوید باید باور کنید از دست دادن هیچ عاملی شما را متوقف نخواهد کرد بلکه در دراز مدت باعث رشد شما نیز خواهد شد.
3-کمبود عزت نفس
مهم ترین علت وابستگی که در انواع وابستگی ها صدق می کند عزت نفس پایین و عدم خودباوری است. فردی که خوشحالی و حس خوب خود را وابسته به عاملی غیر از خودش (رابطه،شغل،پول،همسر) می کند در واقع از کمبود عزت نفس در درون خود رنج می برد و قادر نیست بدون داشتن این موارد احساس ارزشمندی داشته باشد زیرا ارزش خود را در گرو داشتن آن ها دانسته است.
4-بی هدف بودن در زندگی
زمانی که بی هدف هستید و هیچ خواسته یا آرزویی ندارید تا روزانه برای نزدیک تر شدن به آن تلاش کنید. طبیعی است که تمام تمرکز و توجه شما روی رابطه یا افراد زندگی تان باشد و به آن ها وابسته شوید. معمولا اکثر افرادی که به دیگران وابسته می شوند هدف خاصی در زندگی خود ندارند. و معنایی برای زندگی شان نیافته اند که به آن ها احساس استقلال و ارزش دهد. برای همین تلاش می کنند این احساس ارزشمندی و حس خوب درونی را به طورکاذب از دیگران دریافت کنند. و همین طرز فکر منجر به وابستگی به طرف مقابل می شود.

نشانه های انواع وابستگی
به نظر شما به جز بیان برخی جملات رایج و شناخته شده، افراد وابسته چه نشانه های رفتاری، احساسی یا عملکردی دارند؟ آیا اصلا نشانه هایی قابل تشخیص برای انواع وابستگی وجود دارند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم؛ بله، نشانه های مختلفی وجود دارند که به شناسایی وابستگی کمک می کنند. از جمله این نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    شدت یافتن استرس
    ترس از دست دادن یا کسب نتیجه منفی
    دستپاچگی و آشفتگی
    احساس پوچی
    بی انگیزگی
    تلاش برای جلب رضایت دیگران و ماندن در کنارشان
    عدم مواجه شدن با تغییرات
متاسفانه کم نیستند تعداد کسانی که یا به نشانه های وابستگی بی توجه اند، یا اینکه وابستگی را موضوعی ساده تلقی می کنند. برخلاف تصور برخی افراد، وابستگی موضوع ساده ای نیست و عدم درمان یا در واقع مقابله به موقع با آن، عوارض سختی را به همراه دارد.

راههای غلبه بر وابستگی
خودباوری و اعتماد به نفس
از جمله مهم ترین راه های غلبه بر انواع وابستگی؛ رسیدن به خودباوری و تقویت اعتماد به نفس محسوب می شود. بدون شک هر فردی دارای یکسری استعدادها، توانمندی ها و مهارت هایی است که به کمک آن ها می تواند زندگی بهتری داشته باشد. درک این موضوع رسیدن به خودباوری محسوب شده و اطمینان داشتن نسبت به توانایی ها نیز؛ اعتماد به نفس در نظر گرفته می شود. کسانی که این دو ویژگی شخصیتی مثبت را دارند؛ خود را به دیگران وابسته نمی دانند. بنابراین برای مقابله با وابستگی باید به خودباوری برسید و اعتماد به نفس خود را تقویت کنید.
مواجه شدن با تغییرات
به واسطه رسیدن به خودباوری و تقویت اعتماد به نفس، بهتر می توانید عدم نیاز به وابستگی به دیگران را درک کنید. در این شرایط باید قدم بعدی را بردارید و با تغییرات مواجه شوید. بر این اساس بهتر است با کارهایی که فکر می کنید توانایی انجام آن ها را به تنهایی ندارید؛ مواجه شوید. در این شرایط متوجه خواهید شد که در گذشته هم این خود شما بودید که کارها را به درستی انجام می دادید نه کسی دیگر. اوه اوه عجب نکته ای بود!
مسئولیت پذیری
برای مقابله با انواع وابستگی بهتر است مسئولیت انجام کارهای کوچک و تصمیم گیری های ساده را برعهده بگیرید. با کسب موفقیت های کوچک، انگیزه شما برای انجام کارهای بزرگتر هم بیشتر می شود. در نتیجه می توانید بدون وابسته بودن به دیگران، اشیاء یا محیط هایی خاص، به آنچه که می خواهید برسید. فراموش نکنید برای غلبه بر وابستگی باید وقت صرف کرده و به اندازه کافی تمرین کنید.

_________________________________________________________

مقالات دیگر