حواس پرتی (distraction) یکی از اختلالات رایج این زَمانه است
حواس پرتی به حالتی گفته می‌شود که در آن فرد تمرکز کافی ندارد؛ یعنی حواس و توجه او به راحتی از کار یا فکر موجود منحرف شده و به سمت فکر یا کار غیر مرتبط دیگری می‌رود. این عارضه احتمالا به دلیل ناتوانی در فیلتر کردن محرک‌های بیرونی مثل صدا یا افکار داخلی در هنگام تلاش برای تمرکز کردن روی می‌دهد. پرتی حواس می‌تواند در افراد خواب آلود یا خسته اتفاق بیفتد یا در موارد جدی‌تر، نشانه‌ای از برخی بیماری‌ها از جمله اختلال بیش‌فعالی همراه با کم توجهی (ADHD) باشد. گرچه این یک عارضه شایع است، اما تداوم و تشدید آن می‌تواند آزاردهنده بوده و روند عادی زندگی را مختل کند. در چنین شرایطی لازم است که کمک‌های پزشکی دریافت کنید.
اختلال حواس پرتی
امروزه اختلال حواس پرتی به یک اختلال شایع در میان مردم تبدیل شده است. بسیاری از متخصصان انواعی از آن را ناشی از اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب و یا اختلال ارگانیک مغز می‌دانند. البته این موضوع با توجه به زندگی‌های شلوغ این روزهای بشر عجیب و دور از ذهن نیست. این اختلال در کودکان ممکن است با اختلال یادگیری هم همراه باشد و یا منجر به آن شود. گاهی پرت شدن بیش از حد حواس نشانه‌ای از یک اختلال روانی جدی مثل اختلال دو قطبی و یا اسکیزوفرنی هم هست. برای آگاهی از این که اسکیزوفرنی چیست می‌توانید این مقاله را بخوانید. علاوه بر این‌ها، سوء مصرف مواد مخدر، اعتیاد به الکل و ترک آن‌ها هم می‌تواند به پرتی حواس منجر شود. با این حـال این عارضه یک علامت غیر اختصاصی است که همیشه مربوط به یک بیماری یا نشانه‌ای از آن نیست. از دیگر دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مسمومیت با مونوکسید کربن
تغییر در وضعیت زندگی
ترک داروی خاص یا مواد مخدر
مصرف داروهای خاص
خستگی
عدم تمرکز و پرت شدن حواس معمولا با علائم دیگری هم همراه است. افراد مبتلا به آن معمولا احساس خستگی دائمی بدن، فراموشی، گیجی، اختلالات خواب و نشانه‌هایی از افسردگی و اضطراب را هم تجربه می‌کنند.
اختلالات هورمونی
طبق تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۸، اختلالات هورمونی نیز ممکن است موجب بیماری مه مغزی شود. میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون در طی بارداری افزایش پیدا می‌کنند. این تغییرات بر حافظه تأثیر می‌گذارد و موجب اختلال شناختی کوتاه‌مدت می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۹، کاهش هورمون استروژن در طی یائسگی باعث فراموشی، کاهش تمرکز و عدم توانایی در درست فکرکردن و عاقلانه رفتار کردن می‌شود.
علت حواس پرتی
علت حواس پرتی و مغز مه آلود چیست؟ چه عواملی در آن دخیل هستند؟ به‌احتمال زیاد، این دست سؤال‌ها از گوشه ذهن شما هم عبور کرده است. پرتی حواس علت‌های زیادی دارد، اما به‌طور کل می‌توان آن را در ۲ دسته کلی تقسیم‌بندی کرد:
عوامل درونی
ذهن خسته و پریشان می‌تواند از مهم‌ترین علت‌های حواس پرتی باشد. ریشه خیلی از مشکلات از درون ماست و اگر آن‌ها را ریشه‌کن نکنیم، ممکن است مشکلات خیلی بزرگ‌تری برای ما ایجاد کنند و مانند یک دومینو معضلی پس از معضل دیگر برای ما رخ دهد.
افسردگی
خستگی ذهنی
کم‌خوابی
عدم اهمیت به رژیم غذایی و …
همان طور که می‌دانیم، اهمیت‌دادن به سلامت روان، می‌تواند بسیاری از مشکلات را ریشه‌کن کند. دیپاک چوپرا و رودُلف تانزی در کتاب ابر مغز به ما راه‌ورسم چگونه در دست‌گرفتن افسار مغز را آموزش داده‌اند.
آن‌ها نشان می‌دهند که چطور با استفاده از مغزمان به شادی، رشد فکری و معنوی برسیم و با حواس جمع به زندگی ادامه دهیم.
عوامل بیرونی
ما در عصر انفجار اطلاعات هستیم و الی ماشاالله مواردی هستند که می‌توانند موجب حواس پرتی ما شوند.
نوتیفیکیشن‌های گوشی همراه
صدای تلویزیون
تیک‌تاک ساعت
سروصدای محیط
میزان روشنایی محیط اطراف
رفت‌وآمد افراد و…
از علت‌های بیرونی این پدیده هستند. پرتی حواس گاهی نظم و دیسیپلین را از زندگی ما می‌دزدد و مانند یک سد، مانع رسیدن ما به موفقیت‌های کوچک و بزرگ می‌شود. ما باید در پی درمان پرتی حواس باشیم تا آسیب کمتری ببینیم.
تفاوت حواس پرتی و آلزایمر
گاهی حواس پرتی با آلزایمر اشتباه گرفته می‌شود، مثلا وقتی کلید خود را جا می‌گذاریم یا به‌دنبال عینکی که بالای سرمان هست می‌گردیم، می‌گوییم: «هی خدا… پیر شدیم رفت، آلزایمر گرفتم‌هااا.»
درباره اختلال پرت‌شدن حواس حسابی صحبت کردیم و گفتیم ناشی از عوامل و محرک‌های درونی و بیرونی است. ولی آلزایمر ناشی از بیماری زوال عقل است و معمولا در سنین پیری رخ می‌دهد.
آلزایمر علاوه بر اینکه بر روی حافظه اثر می‌گذارد، تاثیراتی را بر گفتار و رفتار افراد دارد و موجب اختلال در آن‌ها نیز می‌شود. شاید بتوان گفت، حواس پرتی بیش از حد می‌تواند زنگ خطری برای شروع آلزایمر باشد.
فرقی نمی‌کند در چه سنی باشیم، همواره یکی از دغدغه‌های ما این است که چگونه حافظه قوی داشته باشیم و از آلزایمر در هنگام پیری جلوگیری کنیم.
کوین هورسلی در کتاب حافظه نامحدود، راه‌کارها و استراتژی‌هایی را برای استفاده حداکثری از قدرت حافظه جمع‌آوری کرده است که می‌تواند ما را در داشتن حافظه‌ای قوی یاری کند.
درمان حواس پرتی
گاهی این‌قدر میزان فراموشی ما زیاد می‌شود که باعث بروز مشکلات زیاد و مختل شدن زندگی‌مان می‌شود و باید به فکر درمان بود، چرا که نمی‌خواهیم اثر پیگمالیون گریبان‌گیر ما شود و دیگران ما را به‌عنوان فردی حواس‌پرت بدانند و طبق این اثر، میزان شدت بروز حواس پرتی ما در پیش آن‌ها تشدید شود.
اما داروی حواس پرتی چیست؟ چه درمانی برای فراموش کاری وجود دارد؟ راهکارهای زیادی برای رفع یا جلوگیری از پرت شدن حواس وجود دارد و می‌توانیم با انجام و رعایت یک‌سری از کارها، درمان حواس پرتی را به‌خوبی انجام دهیم.
با خواندن خلاصه کتاب ذهن حواس جمع نوشته نیر ایال در بوکاپو می‌توانیم راه‌ورسم تحت کنترل درآوردن ذهنمان را یاد بگیریم و نگذاریم چیزی تمرکز ما را بر هم بریزد. نیر ایال در این کتاب، راه‌کارهایی را برای تعمق و تمرکز بیشتر در تمامی امور زندگی ارائه می‌دهد تا به درمان این پدیده بپردازیم.
به کمک تمرین‌های تقویتی تمرکز و کنترل ذهن، دوری از محرک‌های بیرونی، بهبود نظم و انضباط، تعیین اهداف و یادداشت کردن آن‌ها و تمرکز بر فعالیت‌های جزئی به جای کلی می‌توان از پرت شدن حواس جلوگیری کرد.
علت عدم تمرکز حواس در بزرگسالان چیست؟
این مسئله می‌تواند به دلایلی مثل مشغله ذهنی زیاد، بی نظمی، ناتوانی در تمرکز و تفکر فعال و یا مشکلاتی مثل اختلال بیش فعالی همراه با کم توجهی، افسردگی، اضطراب و یا مشکلات روحی دیگری روی دهد.
درمان حواس پرتی چیست؟
برای درمان این اختلال می‌توان از تمرین‌هایی برای افزایش مهارت تمرکز، روان درمانی و یا استفاده از داروهای محرک ذهنی و یا مکمل‌هایی مثل امگا ۳ و ب کمپلکس برای تقویت مغز هم استفاده کرد.
برای درمان حواس پرتی از چه پزشکی کمک بگیریم؟
افرادی که به مشکلاتی از جمله عدم تمرکز ناشی از پرت شدن مداوم حواس دچار هستند می‌توانند از راهنمایی پزشکان متخصص مغز و اعصاب و یا متخصصان روانپزشکی کمک بگیرند.